Saç Biti Nedir?
Saç biti, cildi istila edebilen, insanların kafasında yaşayarak, kanlarıyla beslenen küçük parazitik böceklerdir. Saç biti yoğun kaşıntıya neden olabilir. En sık çocukları etkileyen saç biti, genellikle bir kişinin saçından diğerinin saçına sıçrayarak bulaşır. Saç biti istilası, kirli ve hijyen eksikliği olan ortamın belirtisinden kaynaklı değildir. Saç biti bakteriyel hastalıklar veya virüs taşımaz.
Saç biti dışında vücut biti ve kasık biti olmak üzere iki bit türü daha bulunmaktadır.
Saç bitine ne sebep olur?
Bitler kendi kendine kirlilik nedenli oluşan varlıklar değillerdir. Bulaş yolu kafadan kafaya geçmesiyle oluşur. Kafanızda yaklaşık olarak maksimum 24 saat hayatta kalabilirler ve bundan dolayı istilaların çoğu direkt olarak kafanıza olan temastan kaynaklanır. Yakın temas bu noktada önemli bir anahtardır. Arkadas, aile üyesi veya komşu ile olan yakın temasınızdan kaynaklı bulaşmış olabilir. Saç biti çok bulaşıcıdır. Yakın vücut teması ve paylaşılan giysi, şapka, saç fırçaları ve taraklar gibi kişisel eşyalar aracılığıyla kişiden kişiye bulaşabilirler.
Saç Biti Nasıl Bulaşır?
Saç bitleri sürünerek hareket ederler, zıplayamaz veya uçamazlar. Bir kişiden diğerine baş bitinin bulaşması, genellikle kalabalık alanlarda ya da aile içinde gerçekleşen bir durumdur. Bu temas genellikle çocuklar arasında kafa kafaya temas şeklinde olur.
Bitler bir kişiden diğerine şu etkenlerle yayılabilir:
-Şapkalar ve eşarplar
-Fırçalar ve taraklar
-Saç aksesuarları
-Kulaklıklar
-Yastıklar, havlular ve döşemeler
-Birlikte depolanan giysiler arasında dolaylı aktarım da olabilir. Aynı bölgede tutulan veya saklanan şapkalar, eşarplar, şallar, atkılar, kulaklıklar, bitlerin bulaşmasını sağlayabilir.
Ayrıca kedi ve köpek gibi evcil hayvanların bitlerin yayılmasında bir rolü yoktur.
Saç biti için kimler risk altındadır?
Saç biti genellikle küçük çocuklarda ve okul çağındaki çocuklarda görülmektedir. Çocuğunuzun saçının ya da evinizin ne kadar temiz olduğu, çocukların ve ailelerin nerede yaşadığı, oynadığı veya çalıştığı risk açısından önemli değildir.
Bitler en yaygın şu şekillerde bulaşmaktadır:
- Çocuklar için okul ortamı
- Başkalarına çok yakın oturmak, durmak
- Aynı yatakta uyumak
- Tarakları, fırçaları, şapkaları veya havluları paylaşmak
Saç biti, sirke belirtileri nelerdir?
Saç bitinin en yaygın belirtisi kaşıntıdır. Özellikle geceleri kaşıntı çok kötü hal alabilir. Bitler veya yumurtaları genellikle saçta, kulakların arkasında veya boyunda görülmektedir ancak bazı durumlarda bitler kaş ve kirpiklerde bile görülebilir.
- Kaşıntı: Genellikle kaşıntı kafa derisi, boyun ve kulaklarda yoğun biçimde görülür. Kaşıntı, bit ısırıklarına karşı alerjik bir tepkimedir. İlk kez bit istilasına uğrayan bir birey, istila sonrasında dört ila altı hafta boyunca kaşıntı çekmeyebilir.
- Kafa derisi üzerinde bitler: Bitler görünebilen fakat çok küçük boyutta olduğundan, ışıktan kaçtıkları ve çok hızlı hareket ettikleri için fark edilmeleri zordur.
- Saç millerinde bit yumurtaları (sirkeler): Sirkeler saç tellerine yapışarak kuluçkalamaktadır. Kuluçka sirkeleri çok küçük boyuttadır ve görmesi zordur. Kulak etrafını ve ensedeki saç çizgisini kontrol etmek genellikle en kolay yoldur.
- Kafa derisi, boyun ve omuzlarda yaralar: Bitin bulunduğu bölgenin kaşınması, bazen bakterilerle de iç içe enfekte olabilen küçük, kırmızı yumruların oluşmasına neden olabilir.
Saçta sirke belirtileri
Kafa derisinde bulunan bitlerin yumurtalarına sirke denmektedir. Sirkeler kahverengimsi ya da beyaz görünümde olabilirler ve saç üzerinden küçük de olsa görünürler.
Saç sirkeleri, kafanızda bir şeyin kaşındırdığını ya da yürüdüğünü hissettirebilir. Bu noktada birinin biti olduğunu anlamak için canlı olan biti bulmak zorundasınız. Saçlarınızı özel bir ince dişli tarak (tespit tarağı) ile tarayarak bulabilirsiniz. Bu tip taraklar genellikle eczanelerde veya büyük marketlerde bulunmaktadır.
Saç biti varlığı nasıl anlaşılır?
Bitlerin bıraktığı yumurtalar genellikle görülebilir şekildedir. Bu sayede çocuğunuzun doktoru kolay bir şekilde teşhis koyabilir.
Saçtaki bitin bulunması için belirli yönergeler bulunmaktadır. Bu yönergelerde, bir saç kremiyle ıslatılmış ve yağlanmış saçın üzerinden bitin aranması önerilir. Doktorunuz bit bulunan hastanın saçını ince dişli tarak yardımıyla saç derinizden saç ucuna kadar dikkatli biçimde arayacaktır.
Doktorunuz saçınızda bulunan bit yumurtaları yani sirkeleri de arayacaktır. Bunu bulmak için odun ışığı olarak adlandırılan ve mavimsi olarak sirkelerin görünümünü sağlayacak bir ışık kullanabilirler. Fakat sirkenin bulunması aktif bir bit istilasının bulunduğunu doğrulamamaktadır.
Canlı bir sirkenin hayatta kalabilmesi için kafa derisine olabildiğinde yakın konumda olması gereklidir. Yaklaşık olarak kafa derisinden 6 milimetre daha uzakta bulunan sirkeler, ya boş ya da ölü olabilir. Bazı durumlarda sirkelerin canlı olup olmadığını incelemek amacıyla mikroskop altında gözlemlenebilirler. Canlı bir sirke bulunmadığı takdirde korkacak bir durum bulunmamaktadır çünkü muhtemelen önceki bir istiladan kalmışlardır ve tedavi edilmeleri gerekli değildir.
Saç biti nasıl tedavi edilir?
Tedavi, hastanın semptomlarına, yaşına, genel sağlık durumuna ve durumun şiddetine bağlı olarak planlanacaktır.
Bit varlığı tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi, çocuğunuzun saçına ilaçlı krem veya şampuan uygulamayı içermektedir. Birçok saç biti ilacı reçetesiz olarak satılmaktadır. Reçetesiz ilaçların hastada işe yaramadığı durumlarda, doktorunuz reçeteli bir ilaç yazabilir.
Çocuğunuz için hangi krem veya şampuanın en iyisi olacağı konusunda doktorunuzla konuşun. Aynı anda iki farklı tedavi yöntemi kullanmayın. Bir tedavinin işe yaramadığı durumda, farklı bir tedaviyi kullanmaya başlayın veya tavsiye için doktorunuzla görüşün.
İlaçlı krem veya şampuanın yanı sıra tedavi ve tavsiyeler şunları içermektedir:
- İnce dişli bir tarakla ıslak saçtan bit yavrularını çıkarmak.
- Tarakları ve fırçaları en az 15 dakika şampuanla birlikte sıcak suda bekletmek.
- Başka birinin bit için tedavi edilmesi gerekip gerekmediğini görmek için diğer tüm hane halkı üyelerini yakından kontrol etmek.
- Tüm yatak takımlarını ve giysileri sıcak suda (60 ° C) yıkamak veya yıkanamayan öğeleri 2 hafta boyunca plastik bir poşet içinde kapalı tutmak.
Çocuklar saç biti için gerçekleştirilecek ilk tedavilerinin ertesi günü okula veya kreşe geri dönebilirler.
Bit Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Reçetesiz alınanlar
- Piretrinli piperonil bütoksit : 2 yaş altı çocuklarda tedaviye uygun değildir. Krizantem çiçeğinden yapıldığından, alerjiniz varsa kullanmayınız.
- Permetrin losyonu, %1 (Nix): Bit şampuanıdır ve 2 yaşın üstünde bebek, çocuklarda kullanımı onaylanmıştır.
Reçeteli bit ilaçları
- Benzil alkol: Losyon olarak kullanılır ve aktif bitleri öldürür. Yumurtaları öldürememektedir. 6 ay ve üstü çocuklarda saç biti tedavisi sağlar. Hamile ve emziren bireyler için de güvenlidir. Uygulanması için öncelikle saçınızı ince bir tarak yardımıyla tarayınız. Sonrasında ürünü kuru saça şampuanlayın ve durulamadan önce yaklaşık 10 dakika saçınızda bekletin. Bu tedavi tekrarlanması gerekir, yaklaşık 1 hafta içinde tekrar uygulayınız.
- Ivermektin: Saç bitini hatta yumurtadan yeni çıkmış bitleri dahi yok eden bir losyondur. Sirkeleri taramanıza gerek yoktur. 6 ay ve üzeri çocuklarda kullanıma uygundur.
- Malathion: Çok güçlü bir losyon olan Malathion, bazı bitleri ve bit yumurtalarını felç ederek öldürür. 6 yaş ve üzeri çocuklarda kullanımı onaylanmıştır. 7 ile 9 gün sonra bitlerin hareket ettiğini hissediyorsanız, tedaviye farklı biçimde devam etmeniz gerekebilir. Ya da ikinci bir tedavi yöntemi doktorunuz tarafından önerilebilir. Yanıcı içeriklidir, lütfen yanıcı madde yaklaştırmayın.
- Spinosad: Spinosad sayesinde sadece bir tedaviye ihtiyacınız olur. Sirkeleri ve canlı bitleri anında öldürür. 4 yaş ve üzeri çocuklarda kullanılabilir.
- Lidane şampuan: Bit tedavisinde FDA onaylı bir üründür. Fakat son çare olarak, diğer ilaçlar cevap vermediğinde kullanılması önerilir. Sinir sistemiyle bağlantılı olduğuna dair kanıtlar oluştuğu için pediatri akademisi tarafından artık önerilmemektedir. Ayrıca diğer ilaçlara nazaran çok fazla yan etki unsuru taşımaktadır.
Bit Tedavisi için Evde Kullanılan Çözümler
Saç derinize kimyasal tedavilerin değmesini istemiyorsanız, çeşitli alternatif seçenekleri evde deneyebilirsiniz. Fakat bunu doktorunuza danışmadan yapmamanız önerilir. Eğer bit yoğunluğunuz ve verdiği hasar çok fazla değilse kendi başınıza uygulayabileceğiniz tedaviler bulunmaktadır.
Saç biti önlenebilir mi?
Aşağıdakileri yaparak saç bitini önlemeye yardımcı olabilirsiniz:
- Bitleri olan biriyle yakın fiziksel temastan kaçınmak
- Çocuğunuzu şapkaları, tarakları, fırçaları, havluları veya diğer kişisel eşyalarını başka kişilerle paylaşmamaya teşvik etmek.
- Bitlerin başkalarına bulaşmasını önlemek için yatak çarşaflarını, battaniyeleri ve diğer kişisel eşyaları yıkamak.
Doktorunuzu ne zaman aramalısınız?
Bazı bit tedavisi ilaçları reçetesiz olarak alınabilecek ilaçlardır. Ancak bit varlığından emin değilseniz veya evde gerçekleştirdiğiniz bit tedavisi işe yaramadıysa, doktorunuz ile görüşmeniz gerekmektedir.
