Karpal Tünel Sendromu Nedir?
Karpal tünel sendromu ilerleyici özelliğe sahip olan, bir elin ya da iki elin birden ilk üç parmağını etkileyen bir rahatsızlıktır. El bileğinin ortasında yer alan karpal tünel kanalından ilk üç parmağa dağılan median sinirin kanalda bası altında kalmasıyla ortaya çıkar. Bası nedeniyle bu parmaklarda uyuşma, ağrı ve güç kaybı meydana gelir.
Karpal Tüneli Sendromu Kimlerde Görülür?
Karpal tünel sendromu genellikle 40-50 yaş aralığında olan bireylerde görülür. Özellikle yapısal olarak bilek kanalı dar olan kişilerde rahatsızlık daha fazla görülür. Bunun dışında diyabet hastalarında, alkol alanlarda, fazla kilolu olanlarda, damar hastalığı olanlarda da sıkça rastlanır. Kadınlarda hastalığın görülme oranı daha yüksektir.
Karpal tünel sendromunun başlıca nedeni kanal içindeki basıncın artmasıdır. Basınç el bileğinin pozisyonuna göre değişir. Özellikle el ve el bileği çevresindeki kırıklar nedeniyle kronik bası oluşabilir. Kiriş kılıflarındaki kalınlaşma ya da enfeksiyonda kanalda mekanik daralmaya yol açar. Avuç içi enfeksiyonları, sınır kılıfındaki tümörlerde median sinirin bası altında kalmasına neden olabilir. Ayrıca işyerindeki mekanik nedenlerde karpal tünel sendromunun ortaya çıkmasında etken olabilir.
El ve el bileğinde sık tekrar edilen hareketler karpal tünel sendromu ile ilişkilidir. Bu nedenle toplumda en fazla kadınlarda gebelik döneminde, erkeklerde kasaplık ile uğraşanlarda görülür. Gebelik döneminde görülen rahatsızlık genellikle doğumla birlikte ortadan kalkar. Hipotiroidi olanlar bu rahatsızlığa çok fazla rastlamaktadırlar. Ayrıca üremi, romatoid artrit, damar anomalileri, amiloidoz, tendonitis gibi rahatsızlıkları olanlarda da sıkça karpal tünel sendromu görülmektedir.
Karpal Tünel Sendromunun Nedenleri
Karpal tünel sendromu hastalığının nedenleri arasında şişmanlık, gebelik, el bileğinde iltihap ve romatizmal hastalıklar, romatoid artrit, amiloidoz, diyabet, östrojen ve kortikosteroid kullanımı, akromegali, tiroid bezinin az çalışması yani hipotiroidi, alkolizm ve el bileği kırıkları sayılabilir. Bu nedenler rahatsızlığın ilerleme riskini tetiklemektedir.
Bunların dışında el bileğine yerleşen iyi huylu lipom gibi oluşumlar, boyun fıtığından kaynaklanan servikal radikülopatiler, kalıtımsal polinöropatilerde sayılabilir. Bu sorunlarda karpal tünel içindeki ödem ve iltihap gibi nedenlerle basınç artmaktadır. Nadiren çocuklarda da görülen karpal tünel sendromu en fazla orta yaşın üzerindeki kişileri etkiler. El bileğini bükerek çalışanlarda, ev işi yapanlarda daha sık görülebilir. Yapısal olarak karpal tünelin darlığı da sendromun görülme sıklığını arttırabilir.
El Bölgesindeki Tendonlarda Kalınlaşma
Karpal tünel sendromu nedenleri arasında el bölgesindeki tendonlarda kalınlaşma bulunmaktadır. Tendonlar parmakların hareketlerinde en önemli yapılardır. Eğer tendonlarda kalınlaşma olursa, parmakları hareket ettirmek zor olur. Bir ucu kaslara bağlı olan tendonlarda kalınlaşma olursa, kaslar kasıldığında parmakları çekmekte zorlanır.
İltihaplı Romatizmalar
El bölgesini tutan iltihaplı romatizmalar, karpal tünel sendromu için risk oluşturur. İltihaplı romatizmalar el ve el bileğindeki küçük eklemleri etkilediğinde, eklemlerde ödem, şişkinlik ve ağrı gibi etkiler yapar.
El Bölgesindeki İyileşmiş Kırıklar
El bölgesindeki iyileşmiş kırıklar karpal tünel sendromunu hastalığının gelişmesini tetikleyebilir. Kırıklar eklemlerde hasar oluşturduysa, karpal tünelden geçen median sinir üzerine daha fazla baskı binebilir.
Tiroid Bezinin Az Çalışması
Karpal tünel sendromunu tetikleyen bir başka neden tiroit bezinin az çalışması yani hipotiroidi sorunudur. Karpal tünel sendromu tünelin içinden geçen median sinirin el bileğinde oluşturduğu semptomatik kompresyon nöropatisi olarak tanımlanır. Hastaların önemli bölümünde nöropatinin neden oluştuğu belirlenemez. Ancak hipotiroidi olan hastalarda yapılan bir araştırmada % 44 oranında karpal tünel sendromu geliştiği görülmüştür.
Amiloidoz
Amiloidoz bir metabolizma hastalığıdır. Vücutta herhangi bir organda ya da organda biriken amiloidolarak denilen lifli protein bileşiği nedeniyle oluşur. Karaciğer, böbrekler, bağırsak kanalı, mide gibi alanlarda bu hastalık olabilir. Eğer sinir sistemini etkilerde çeşitli sorunlara neden olabilir. Karpal tünel sendromunun oluşumunu tetikleyebilir.
Karpal Tünel Sendromunun Belirtileri
Karpal tünel sendromunda median sinirin etkilediği eldeki üç parmak ve yüzük parmağının yarısı uyuşukluk, yanma, iğnelenme, ağrı gibi yakınmalara maruz kalır. Bazen yakınmalar bu alanlarla sınırlı kalmaz. Ön kola ve kola kadar yayılım gösterebilir. İleri aşamalarda el hareketlerinde kısıtlanma bununla birlikte güçsüzlük meydana gelebilir.
Baş parmağa yakın olan kaslarda kas erimesi yani atrofi görülebilir. Hastaların önemli bir bölümü eşyaları ellerinden düşürmekten yakınabilir. Parmak uçlarıyla küçük eşyaları kavrayamamak ya da zorlanmakta hastalığın belirtileri arasındadır. Özellikle geceleri artan yakınmalarda hastalar elleri uyuşmuş olarak uyanabilir. Bunu ellerini sallayarak ortadan kaldırmaya çalışırlar. Bu rahatsızlık tek eli etkileyebileceği gibi iki elde birden de etkili olabilir. Fakat el uyuşmaları aynı anda iki eli etkilemez.
Karpal tünel sendromu belirtileri 3 evrede değerlendirilebilir. İlk evrede gece uykusunda sıkça ellerde şişme ve uyuşukluk hissiyle uyanma, ellerden omuza yayılan ağrı, parmaklarda iğnelenme hissi olabilir. Bu hisleri aşmak adına kişilerde ellerini sallama, ovalama ihtiyaçları büyük bir oranda gerçekleşir. Sabah kalkınca ellerde tutukluk ve sertlik olabilir.
İkinci evrede yakınmalar gece dışında gündüzleri de etkili olmaya başlar. Oya yapma, bilgisayar kullanma gibi devamlı yapılan tekrarlayıcı hareketlerde el ve el bileği etkilenir. El ve parmaklarda kavramada güçsüzlük oluştuğu için, hastalar eşyaları elleriyle tutamaz ve düşürebilirler.
Üçüncü evre karpal tünel sendromu hastalığı belirtileri arasında başparmağın yakınındaki tenar kaslarında kas erimesi sorunu yaşanabilir. Yaşanan bu sorun kişilerde karıncalanmalar ve uyuşma sorunlarını beraberinde getirmektedir.
Karpal Tünel Sendromu Tanısı Nasıl Konur?
Hastalarda geceleri ellerde uyuşma, sorunun elleri sallayınca düzelmesi, eldeki ilk üç parmakta duyu bozukluğu, başparmağa yakın tenar kasta atrofi varsa, muayene sırasında akla gelen ilk olasılık karpal tünel sendromu hastalığıdır.
Karpal tünel sendromu teşhisini koyabilmek amacıyla bilek bölgesine refleks kontrolünün yaptığı çekik ile vurularak, o bölgede bir elektrik çarpması olup olmadığı kontrol edilir. Eğer bu bölümde bir elektriklenme gerçekleşir ise, karpal tünel hastalığının teşhisine daha da fazla yaklaşılmış olur. Karpal tünel sendromu tanı ve teşhis yöntemleri arasında fiziki muayene dışında phalen testi ve durkan testi, EMG gibi elektrofizyolojik testler, MR, ultrasonografi gibi görüntüleme tetkikleri de vardır.
Phalen testinde iki el bileği bir dakika süreyle fleksiyonda tutulur. Bu sürede elde avuçta ve parmaklarda uyuşma ve ağrı oluşması karpal tünel sendromu açısından pozitiftir. Ters phalen belirtisi içinde uygulamanın ters yöne olanı yapılır.
Durkan testinde ise hastanın el bileğinin üzerine parmakla 30 saniye basılır. Sonucunda elde uyuşma oluyorsa, test sonucu pozitif olarak kabul edilir.
Karpal tünel sendromunun kesin tanısı sinir ileti testi olan (EMG) elektromiyografi ile konur. Bunun hastalığı teşhis etme duyarlılığı % 90 seviyesindedir. Bazı tekniklerle bu oran yükseltilebilir. Bu yöntemde eldeki duyusal ve motor sinir iletim çalışmaları rahatsızlığa tanı koymak için yeterli gelir. Çalışma sırasında median sinirin ilk üç parmaktaki duyusal iletimleri, diğer elle ya da aynı elin ulnar duyusal sinir iletimlerinin karşılaştırılması her hastaya uygulanır. Dördüncü parmak median sinirle birlikte ulnar sinirden etkilendiği için, ayrı ayrı ulnar ve median sinir iletim zaman farklılıkları değerlendirilir. Eldeki ulnar ve median sinir iletim değerleri de karpal tünel sendromu tanısında önemli kriterlerdir. Median sinir aleyhine ulnar sinirde bir gecikme olması tanının kesinleştirilmesine yardımcı olur.
Karpal Tünel Sendromu Risk Faktörleri
Karpal tünel sendromu median sinirin el bileğinde karpal tünelde bası altında kalmasıyla ortaya çıkar. Ancak bunun neden olduğu hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ancak karpal tünel sendromu risk faktörleri kişilerde bu hastalığın görülme oranını artırmaktadır. Median sinir üzerinde basıncı artıracak herhangi rahatsızlık, fiziksel aktivite gibi etkenler hastalığa neden olabilir. Hastalığın risk faktörleri arasında, ellere kan akımını azaltabilecek, eklemlerde ve kollardaki yumuşak dokularda ödeme yol açabilecek hastalıklar vardır. Multipl skleroz, lupus, diyabet, romatoid artrit, hipotiroidi gibi hastalıklar bunlar arasındadır. Kadınlar özellikle 40-60 yaşları arasındakilerde karpal tünel sendromu riski yüksektir.
Gebeliğin son evrelerinde, menopoza girenlerde, doğum kontrol hapı kullananlarda, östrojen alanlarda risk altındadır. El bileğinde tekrarlayıcı hareketler yapanlarda da risk oranı yüksektir. Bazı mesleklerde çalışanlar, ev işi yapanlar, spor ve bazı hobilerle uğraşanlarda bu risk faktörü bulunmaktadır. Sigara alışkanlığı olanlarda da median sinire giden kan akımı olumsuz etkilendiğinden risk faktörü arasında kabul edilir. Ayrıca uzun süre araba kullanma, elleri kenetleme gibi zorlayıcı ve sürekli faaliyetlerde karpal tünel sendromu bakımından risk faktörüdür.
Karpal Tünel Sendromuna Neden Olan Hastalıklar
Karpal tünel sendromuna neden olan hastalıklar kolu ve el bileğini etkileyen, bu alanlardaki eklemlerde, yumuşak dokularda şişmeye, ödeme neden olur. Dolayısıyla karpal tünelden geçen median sinir belli oranda bası altında kalır. Bu yüzden median sinirin etkilediği elin ilk üç parmağı ve yüzük parmağının bir bölümünde, karpal tünel sendromu hastalığına ait olan karıncalanma, yanma hissi, uyuşukluk ve ağrı gibi belirtiler ortaya çıkar.
Karpal Tünel Sendromu Komplikasyonları
Median sinirin karpal tünelde bası altında kalması ve sıkışması nedeniyle oluşan karpal tünel sendromu, elde ve parmaklarda ağrıya, parestezi, nadir olarak hipoestezi gibi belirtilerle seyreden tuzak nöropatisidir. Hastalığın tedavisinde kullanılan konservatif ve cerrahi yöntemler vardır. Karpal tünel sendromu komplikasyonları hastalarda karpal tünel serbestleştirme operasyonları sonrasında ortaya çıkabilir. Bu operasyonlarda hastalarda % 3-5 oranında nadiren kompleks bölgesel ağrı sendromu gelişebilir. Ayrıca kol orta sinir hasarı, arteriyel hasar, bölgede sertleşme, ağrı, skarlaşma, enfeksiyon gibi komplikasyonlarda oluşabilir.
Karpal Tünel Sendromu Nasıl Önlenir?
Karpal tünel sendromunun önlenmesi tedavi edilmesinden daha kolay olur. Bu nedenle kişilerin el ve el bileklerini zorlayacak işlerden kaçınması, yapılan işlerde el bileğini fazla zorlamaması gerekir. El bileğinin uzun süre bükülü halde kalmamasına dikkat edilmelidir. Masaya dayanırken el bileğine yük bindirmemek, bilgisayarda uygun mouse kullanmak, el bileğine yük bindirecek ağır eşyaları taşımamak, uzun süreli el işlerinin yapılmaması gerekir. El bileğinin, elin ve parmakların güçlendirilmesi için özel egzersizler yapılmalıdır.
- El ve Bilekleri Zorlayıcı Hareketlerden Kaçınmak
Karpal tünel sendromunu önlemek için el ve bilekleri zorlayıcı hareketlerden kaçınmak önemli bir etkendir. El ve bilekleri uzun süre aynı pozisyonda tutmak, tekrarlayıcı hareketler yapmak hastalığın oluşma riskini arttırmaktadır.
- Özel El ve Bilek Egzersizleri
Karpal tünel sendromundan korunmak için özel el ve bilek egzersizleri yapılmalıdır. Bu şekilde bölgedeki kaslar güçlendirilebilir. El ve bilek bölgesinin hareketsiz kalması hastalığın riskini arttırmaktadır. Karpal tünel sendromu hastalığı başladıktan sonra yapılacak bir egzersiz bulunmamaktadır. Bu yüzden zamanında önlem alarak hastalığın gelişmesi önlenmelidir.
Sık Sorulan Sorular
Karpal tünel sendromu his kaybına neden olur mu?
Karpal tünel içinde sıkışan median sinire binen bası ne kadar fazla olursa ya da hastalığın tedavisinde geç kalınırsa, el ayasında ve el parmaklarında his kaybı meydana gelebilir. Özellikle başparmak yakınındaki kaslarda atrofi gelişirse, his kaybı daha belirgin olur.
Karpal tünel sendromu görülme sıklığı nedir?
Karpal tünel sendromu en fazla orta yaş üzeri kişileri etkiler. Özellikle el bileğini tekrarlayıcı olarak kullanan kişilerde ve yapısal olarak el bileğindeki karpal tüneli dar olan kişilerde görülür. Karpal tünel sendromu toplumda görülme sıklığı ise % 5 oranındadır.
Karpal tünel sendromu tedavi sonrası spor yapılabilir mi?
Karpal tünel sendromu tedavisinden sonra hastaların spor yapabilmesinde sakınca olmaz. Ancak kişinin karpal tünel sendromu için risk faktörleri taşıması halinde, bunların giderilmesi gerekir. El ve el bileğini zorlayacak, hastalığın nüksetmesine neden olabilecek hareketlerden de kaçınılmalıdır.
Karpal tünel sendromu tekrarlar mı?
Karpal tünel sendromunu ortaya çıkaran birden fazla faktörden bahsetmek mümkündür. Bu faktörlerden birinin bir kez ortaya çıkması ve tedavi edilmesi karpal tünel sendromuna karşı bağışıklık kazanıldığı anlamına gelmez. Bileğin ve elin aşırı zorlanması, sinir ve kas hastalıkları gibi faktörlere bağlı olarak karpal tünel sendromu tekrarlayabilir.
