Diz ağrısı, yetişkinler arasında yaygın bir şikayettir ve çoğunlukla yürüme, eğilme, uzun süre ayakta durma ve ağır eşyaları kaldırma gibi günlük aktivitelerden kaynaklanan genel aşınma ve yıpranma sonucunda oluşmaktadır. Zıplama veya hızlı dönmeyi içeren sporları yapan veya koşan sporcuların da diz ağrısı ve diz ile ilgili problemleri yaşama olasılığı yüksektir. Diz ağrısı, kaynağı ne olursa olsun, çoğu durumda rahatsızlık verici ve hayat kalitesini azaltıcı sonuçlar oluşturmaktadır.
Dizin kısa anatomisi
Diz, eşya kaldırma çömelme gibi günlük aktivitelerden ve koşu, aerobik gibi yüksek eforlu aktivitelerden büyük ölçüde strese maruz kalan hassas bir eklemdir.
Diz, aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:
· Tibia. Alt bacaktaki uzun kemik.
· Femur. Uyluk kemiği veya üst bacak kemiği.
· Patella . Dizkapağı.
Her kemiğin ucu, şoku emen ve dizi darbelerden koruyan bir kıkırdak tabakasıyla kaplıdır. Temel olarak diz, kaslar, bağlar ve tendonlar tarafından bir arada tutulan 2 uzun bacak kemiğinden oluşmaktadır.
Dizde bacakları düzleştiren kuadriseps kasları (uylukların ön tarafında bulunan) ve bacağın bükülmesini sağlayan hamstring kasları (uylukların arkasında bulunan) dahil olmak üzere 2 grup kas bulunmaktadır.
Tendonlar, kasları kemiklere bağlayan sert doku kordonlarıdır. Ligamentler ise kemiği kemiğe bağlayan elastik dokulardır. Diz üzerindeki bazı bağlar eklemlerin stabilitesini ve korumasını sağlarken, diğer bağlar ise tibianın (incik kemiği) ileri ve geri hareketini sınırlamaktadır.
Yaygın görülen diz problemleri nelerdir?
Birçok diz problemi, yaşlanma sürecini ve diz eklemindeki sürekli aşınma ve stresin (artrit gibi) sonucudur. Aynı zamanda diz problemleri, dizleri zorlayan yaralanmalar ve ani bir hareketlerin sonucunda da oluşabilmektedir. Diz bölgesinde görülebilen yaygın problemler şunları içermektedir:
· Burkulmuş veya gerilmiş diz bağları ve / veya kaslar. Diz bağlarındaburkulma veya gerilme genellikle diz bölgesine bir darbe sonucunda veya dizin ani bir şekilde bükülmesi ile oluşmaktadır. Semptomlar genellikle ağrı, şişme ve yürüme güçlüğünü içerir.
· Kıkırdak yırtılması . Dizde yaşanan travmalar menisküs (amortisör görevi gören ve aynı zamanda stabiliteyi artıran bağ dokusu pedleri) yırtılmasına yol açabilir. Kıkırdak yırtığı sıklıkla burkulma sonrasında ortaya çıkmaktadır. Tedavi yöntemi dizin daha fazla yaralanmadan korunması için aktivite sırasında destek ekipman kullanmayı içerebilir. Yırtığın onarılması için ameliyat gerekebilir.
· Tendonit. Tendonların iltihaplanması, koşma, atlama veya bisiklete binme gibi belirli aktiviteler sırasında bir tendonun aşırı kullanımından kaynaklanabilir. Bu hastalık genellikle, bir sıçramadan sonra yere çarpma kuvvetinin tendonu zorladığı basketbol gibi sporlardaki yaralanmalar sonucunda oluşur.
· Artrit. Osteoartrit , dizi etkileyen en yaygın artrit türüdür. Osteoartrit, eklemdeki kıkırdağın yavaş yavaş yıprandığı dejeneratif bir süreçtir. Genellikle orta yaş ve yaşlıları etkilemektedir. Osteoartrit, tekrarlayan yaralanmalar veya aşırı kilo gibi eklem üzerine aşırı stresden bindiren sorunlardan kaynaklanabilir. Romatoid artrit hastalığı da eklem iltihaplanmasına ve diz kıkırdağında hasara neden olarak dizleri etkileyebilir. Romatoid artrit osteoartrite göre genellikle daha erken yaşta görülmektedir.
Diz problemleri nasıl teşhis edilir?
Tam bir tıbbi geçmişe ve fizik muayeneye ek olarak, diz problemlerinin tanısı için gerçekleştirilen diğer testler şunları içermektedir:
· Röntgen . Bu test, iç dokuların, kemiklerin ve organların görüntülerini oluşturmak için gözle görülemeyen elektromanyetik enerji ışınları kullanmaktadır.
· Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) . Vücuttaki organların ve yapıların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak, bağ ve kastaki hasarı veya hastalığı belirleyebilmek için büyük mıknatıslar, radyofrekanslar ve bir bilgisayar kullanılan görüntüleme işlemidir.
· Bilgisayarlı tomografi taraması (BT) . Bu test, vücudun yatay veya eksenel görüntülerini (genellikle dilimler olarak adlandırılır) oluşturmak için X ışınları ve bilgisayar teknolojisini kullanmaktadır. BT taraması, kemikler, kaslar, yağlar ve organlar dahil olmak üzere vücudun herhangi bir bölümünün ayrıntılı görüntülerini oluşturmaktadır. BT taramalarının sonuçları röntgen sonuçlarına göre daha ayrıntılıdır .
· Artroskopi . Eklem koşulları için kullanılan minimal invaziv bir tanı ve tedavi prosedürüdür. Bu prosedürde, eklemdeki küçük bir kesikten eklem içine yerleştirilen küçük, ışıklı, optik bir tüp (artroskop) kullanılımaktadır. Eklemin iç kısmının görüntüleri bir ekrana yansıtılarak eklemdeki dejeneratif veya artritik değişiklikleri değerlendirmek, kemik hastalıkları ve tümörlerini tespit etmek, kemik ağrısı ve iltihabın nedenini belirlemek için kullanılır.
· Radyonüklid kemik taraması . Bir tarayıcı tarafından tespit edilmek üzere hastanın kan dolaşımına enjekte edilen çok az miktarda radyoaktif malzeme kullanan bir nükleer görüntüleme tekniğidir. Bu test, kemiğe kan akışını ve kemik içindeki hücre aktivitesini gösterir.
Diz problemlerinde tedavi
İlk tedavi yöntemleri rahatlama sağlamazsa ve röntgenler eklemde hasar olduğunu gösterirse, ortopedistiniz diziniz için diz protezi olarak da adlandırılan tam eklem protezleri önerebilir.
