AYAK AĞRISI VE AYAK BÖLGESİNİN PROBLEMLERİ

Ayak, birçok eklem, kas, tendon ve bağ ile birbirine bağlanan 26 kemikten oluşan vücudun en kompleks bölgelerinden biridir. Ayak birçok gerilime karşı hassastır. Ayak bölgesindeki problemler ağrıya, iltihaplanmaya ve yaralanmalara, bunun sonucunda sınırlı hareket kabiliyetine neden olabilir.

Ayak parmağı ağrısı ile birlikte görülebilecek diğer belirtiler:

- Ayak parmaklarında yanma hissiyatı

- Soğuk ayak parmakları

- Ayak parmaklarınızı hareket ettirmekte zorlanma

- Soğuk algınlığı belirtileri (bitkinlik, ateş, baş ağrısı, öksürük, parmaklarda ağrı ve sızı)

- Eklem ağrısı

- Uyuşma ve karıncalanma

- Cilt solgunluğu; morarma gibi

- Ayak parmaklarında şişme, morarma

Ciddi ve seyrek görülen belirtiler:

- Bilinç kaybı yaşama ya da hareket kaybı, kafa bulanıklığı

- Nefes daralması, hırıltılı soluma ya da kısa ve kesik nefesler alma

- Yüksek ateş

- Ayak parmaklarınızın üzerine basamama, baskı uygulayamama

- Ağrıyan bölge çevresinde kırmızı çizgiler

- Kızarık, sıcak ve şişmiş ayak parmakları

- Ayak parmaklarınızda ve ayaklarınızda tam iyileşemeyen yaralar

Ayak parmak ağrısı nedir? Neden parmaklarda sızlama oluşur?

Ayak ağrısı; ayaklarınızda hissettiğiniz herhangi bir sızı veya rahatsız edici ağrıyı içerir. Ayak parmaklarınız; enfeksiyon, yaralanma ve benzeri kondisyonları içerebilecek ağrılı süreçlere eşlik edebilecek, kemikler(falanjlar), eklemler, kaslar, tendonlar, bağlar, sinirler ve kan damarları gibi özneleri içermektedir. Ağrınıza zonklama, karıncalanma gibi ağrı süreçleri eşlik ediyorsa, genellikle iğne batması, yanma parestezi ya da karıncalanma olarak tanımlanırlar. Ayak parmaklarınızda sızlayan bir bölge olması, ayakkabı giymenize ya da herhangi bir çeşitte baskı yapacak çorap benzeri ürünler giymenize engel teşkil edebilir. Ayak parmağı ağrısı, bünyon varlığından sinirsel hasara kadar çok farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. 

Çeşitli rahatsızlıklar, çeşitli ayak ağrısı semptomları doğurabilir. Belirli durumlarda, ayak parmağınızda sızlama, enfeksiyon ya da periferik arter rahatsızlığı kaynaklı ortaya çıkan ciddi bir problem belirtisi olabilir.

Ayak bölgesinde görülen problemler nelerdir?

Ayak ağrısına genellikle ayakların uygun olmayan şekilde gerçekleştirilen işlevi neden olur. Ayak tipine uygun olmayan ayakkabılar ayak sorunlarına neden olabilmekte ve bazı durumlarda varolan durumu kötüleştirebilmektedir. Düzgün oturan ve ayağa iyi destek veren ayakkabılar, ayak eklemlerini ve cildi tahriş olmaktan koruyabilir. Ayağın topuklarını, ayak parmaklarını, sinirlerini, tendonlarını, bağlarını ve eklemlerini etkileyen birçok farklı tipte ayak problemi bulunmaktadır.

Ayak bölgesindeki problemlerin belirtileri diğer tıbbi durumlar ve hastalıkların belirtileri ile benzerlik gösterebilir. Teşhis için her zaman doktorunuza danışmanız gerekmektedir.

 Ayak parmağı sızlamasına neler sebep olur?

Ayak parmak ağrısının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Bunlar yaralanma, zedelenme veya yaş kaynaklı ağrılar kaynaklı ortaya çıkabilir. Bunun yanında, ayak parmağının derisinde, kaslarında, kemiklerinde, eklemlerinde, tendonlarında ve bağlarında gelişen yırtılma da ağrının kaynağı olabilir. Fakat bunlar dışında geçirilen bulaşıcı hastalıklar, nörolojik problemler ve diğer anormal bozukluklar ayak parmağı ağrısına yol açabilir. Parmaklarınızın üzerindeki yaralar kısa sürede iyileşmiyorsa ve tamamen iyileşmiyorsa, bu periferik arter hastalığına bağlı, zayıf kan dolaşımına işaret ediyor olabilir. Bu rahatsızlık, ciddi ve hayati bir süreci içerir.

Yaralanma nedenli gelişen ayak parmağı ağrısı

- Amputasyon (parmak veya ayak tırnağının çıkarılması)

- Avülsiyon (parmak veya ayak tırnağının zorla yırtılması)

- Kırık ayak parmağı veya stres kaynaklı kırık

- Yanma

- Çıkık ayak eklemi

- Donma

- Yırtılma veya kontüzyon

- Yarılmak

- Gerilme ya da burkulma

Enfeksiyona bağlı ayak parmağı ağrısı

-Sporcu ayağı (mantar enfeksiyonu)

-Bir yaranın veya başka bir yaranın enfeksiyonu

-Osteomiyelit (kemik kaynaklı enfeksiyon)

-Septik artrit (eklem kaynaklı enfeksiyon)

İnflamatuar, nörolojik ve dejeneratif ayak parmağı ağrısı 

-Bünyon

-Gut (akut inflamatuar artrit)

-Halluks rijidus (ayak başparmağı ekleminin artriti)

-Çekiç parmak veya tokmak parmak (genellikle uygun olmayan ayakkabılardan kaynaklanan parmak deformitesi)

-Morton nöroma (sinir sıkışmasına neden olur)

-Sinir sıkışması -Kireçlenme

-Diyabetik nöropati gibi periferik nöropati

-Romatizma nedenli eklem iltihabı

-Tendon iltihabı

Topuk dikeni nedir?

Topuk dikeni, topuk bölgesindeki kemiğin büyümesidir. Diken genellikle topuk kemiğinin alt tarafında, topuktan ayak topuna uzanan uzun bir bağ dokusu bandı olan plantar fasyaya bağlandığı yerde bulunur. Bu bağ dokusu kemeri bir arada tutar ve aktivite sırasında bir amortisör görevi görür. Plantar fasya koşmaktan, ayağa uymayan ayakkabılar giymekten veya aşırı kilolu olmaktan aşırı gerilirse, kemiği çeken dokunun hasarı ve iltihaplanması sonucunda ağrı oluşabilir. Zamanla vücut bu hasara yanıt olarak fazladan kemik yapımı gerçekleştirerek topuk dikeni oluşturur. Tedavi seçenekleri şunlardır:

·         Dinlenme

·         Soğuk paketler

·         İbuprofen gibi iltihap önleyici ilaçlar

·         Aktiviteden önce uygun germe egzersizleri

·         Uygun ayakkabı seçimi

·         Kortikosteroid enjeksiyonları

·         Cerrahi (daha şiddetli, uzun süreli durumlarda)

Bünyon nedir?

Bunyon, bir eklem çevresindeki kemik veya doku çıkıntısıdır. Bünyonlar ayak başparmağının veya küçük parmağın dibinde meydana gelebilir ve genellikle eklem belirli bir süre boyunca gerildiğinde oluşur. Kadınlar dar, sivri uçlu ve kapalı ayakkabıları erkeklere göre daha fazla tercih ettikleri için kadınlarda bünyon daha yaygın görülmektedir. Bünyonlar ayrıca genellikle ayak başparmağı eklemini etkileyen artritin bir sonucu olabilir.

Bünyonların tedavisi ağrı ve deformitenin seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Tedavi şunları içerebilir:

·         Rahat, tam oturan ayakkabılar giymek (özellikle ayağın şekline uyan ve basınç alanlarına neden olmayan ayakkabılar)

·         Cerrahi (ağrı için)

·         Etkilenen bölgeye ped uygulamak

·         İbuprofen gibi ilaçlar

Halluks valgus olarak da bilinen bünyon, ayak başparmağının kemikleri yanlış hizalandığında ayak başparmağı ekleminde gelişmekte, parmağının yanında büyük bir yumru gibi gözükmektedir. Ayak parmağı ikinci parmağa doğru açı yapar ve ciddi vakalarda ikinci parmağın altında üst üste gelebilir veya sıkışabilir. 

Morton nöroma nedir?

Morton nöroma, ayağın uzun kemikleri arasında çalışan sinirlerde iyi huylu (kanserli olmayan) doku büyümesidir. Morton nöroma, iki kemik birbirine sürtündüğünde ve aralarındaki siniri sıkıştırdığında ortaya çıkar. Çoğu zaman, nöromalar üçüncü ve dördüncü ayak parmaklarına giden kemikler arasında gelişir. Morton nöroması sıklıkla şişlik, hassasiyet ve ağrıya neden olur. Ağrı şiddetli hale gelirse ayak parmaklarında yanma, karıncalanma ve uyuşmaya neden olabilir. Belirtiler genellikle uzun süre ayakta durduktan veya yürüdükten sonra ortaya çıkar. Bu durum için tedavi, dinlenme veya ayağı kısıtlamayan ayakkabı değişikliği içermektedir. Sorun devam ederse kortizon enjeksiyonları veya ameliyat düşünülebilir.

Çekiç parmak nedir?

Çekiç parmak, ayak parmağının büküldüğü ve etkilenen parmağın orta ekleminin dışarı çıkmasına neden olduğu bir durumdur. Çekiç parmağına baskı yapan sıkı ayakkabılar bu durumu daha da kötüleştirir. Çekiç parmakların tedavisi şunları içerebilir:

·         Kemik çıkıntısının üzerine özel olarak yerleştirilmiş bir ayak pedinin uygulanması

·         Deforme olmuş parmağı rahat ettirebilecek ayakkabı seçimi

·         Ameliyat

Bu deformite, orta eklemde bir parmağın aşağı doğru büküldüğü bir deformitedir. İkinci ayak parmağı etkilenmesi en muhtemel olanıdır ancak bu deformite diğer ayak parmaklarında da ortaya çıkabilir. Bazen birden fazla ayak parmağı etkilenir.

Ayak bileği burkulması nedir?

Ayak bileği burkulması, ayak bileğindeki bağların yaralanmasıdır. Ligamentler, kemikleri birbirine bağlayan sert elastik doku bantlarıdır. Ayak bileği normal hareket aralığının ötesinde dönerse veya bükülürse ayak bileği burkulmaları meydana gelir. Ayak bileği burkulmalarına zayıf kaslar, gevşek bağlar veya sivri topuklu ayakkabılar giyilmesi neden olabilir. Burkulmanın semptomları, bağların ne kadar şiddetli gerildiğine veya yırtıldığına bağlı olmakla birlikte genellikle şişlik, ağrı veya morarmayı içerir. Tedavi, burkulmanın seviyesine bağlı olacaktır, ancak genellikle şunları içermektedir:

·         Ayak bileğini dinlendirmek

·         Ayak bileğini elastik bandaj veya bantla sarmak

·         Buz torbası uygulaması (iltihabı azaltmak için)

·         Ayak bileğini yüksekte tutmak

·         Ağrıyı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olmak için ibuprofen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar

·         Yürümeye ve egzersize kademeli dönüş

·         Alçı tedavisi (orta dereceli burkulmalar için)

·         Cerrahi (şiddetli burkulmalar için)

·         Fizik Tedavi

Ayak kırığı nedir?

26 kemik içeren ayak bölgesinde bu kemiklerin neredeyse hepsi kırılma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu bölgedeki kırıkların çoğu bir miktar destekle kendiliğinden iyileşebileceği için ameliyat, hatta alçı bile gerektirmez. Ayak kırıklarında, kırık bölgesi genellikle ağrılı ve şişmiş haldedir. Kırık bölgesinin bölgesine göre tedavi süreci belirlenmektedir:

·         Ayak bileği eklem kırıkları. Bu kırıklar ciddi olmakla beraber acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Ayak bileği kırıkları genellikle alçı gerektirmekte, kemiklerin çok ayrıksa veya yanlış hizalandığı durumlarda ise ameliyat gerektirebilmektedir.

·         Metatarsal kemik kırıkları. Ayağın ortasında bulunan metatarsal kemik kırıkları genellikle alçıya ihtiyaç duymamaktadır. Ayak iyileşirken destek için sert tabanlı bir ayakkabı kullanımı gerekebilir. Nadiren yanlış hizalanmış kemikleri veya kırık segmentleri düzeltmek için ameliyat gerekebilir.

·         Sesamoid kemik kırıkları. Sesamoid kemikler, ayak başparmağının metatarsal kemiğinin ucundaki 2 adet küçük, yuvarlak kemiklerdir. Tedavide genellikle yastıklı tabanlar ağrıyı hafifletme amacıyla kullanılabilir. Bazı durumlarda ise sesamoid kemiğin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

·         Ayak parmağı kırıkları. Parmak kırıkları normalde alçı ile veya alçı olmadan iyileşebilir.

Ayak ağrısı nedir?

Ayak ağrısı, aktif bir yaşam tarzına sahip insanlarda hayatı zorlaştırabilir. Ayak ağrısının kırık ve burkulmalardan sinir hasarına kadar birçok kaynağı vardır. Aşağıda, ayaktaki 3 yaygın ağrı alanı ve ağrı nedenleri listelenmiştir:

·         Ayak topuğunda ağrı. Ayak parmaklarının arkasında, ayağın altında bulunan bölgede ağrı, o bölgedeki sinir veya eklem hasarından kaynaklanabilir. Ek olarak, Morton nöroması gibi iyi huylu (kanserli olmayan) bir büyüme ağrıya neden olabilir. Kortikosteroid enjeksiyonları ve destekleyici ayakkabı ekleri takmak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Bazen ameliyat gerekir.

·         Plantar fasiit. Plantar fasiit, özellikle dinlendikten sonra ayağa kalkarken ayak topuğunda şiddetli ağrı ile karakterizedir. Bu durum, ayağın taban yüzeyinin (plantar) aşırı kullanımından kaynaklanmakta ve topuk kemiğini ayak parmaklarının tabanına bağlayan sert, lifli bir doku bandı olan fasyanın iltihabına neden olmaktadır.

Plantar fasiit kadınlarda, fazla kilolu kişilerde, sert yüzeylerde çok fazla yürüme veya ayakta durma gerektiren meslekleri yapanlarda, düz taban kişilerde daha sık görülür. Sıkı baldır kaslarıyla yürümek veya koşmak da plantar fasiite neden olabilir.

Tedavi şunları içerebilir:

o    Dinlenme

o    Buz paketi uygulamaları

o    Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar

o    Aşil tendonlarının ve plantar fasyanın germe egzersizleri

·         Aşil tendonu yaralanmaları. Aşil tendonu, baldır kasını topuk kemiğine bağlayan, insan vücudundaki en büyük tendondur. Bu bölgede aşırı kullanım sonucunda iltihap, yırtılma veya tendinit görülebilir. 

Aşil tendiniti, tendon ve baldır kaslarının aşırı kullanımından kaynaklanır. Semptomlar egzersiz sonrası yavaş yavaş kötüleşen hafif ağrı, tendon ısındıktan sonra kaybolan sertlik ve şişmeyi içerebilir. Tedavi aşağıdakileri içermektedir:

o    Dinlenme

o    Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar

o    Kas ve tendon için destekleyici cihazlar ve / veya bandajlar

o    Esneme

o    Masaj

o    Ultrason

o    Güçlendirme egzersizleri

o    Ameliyat

Diyabet ve damar hastalıkları

Diyabet, sinirleri, kan damarlarını ve bunun sonucunda bacaklar ve ayaklar dahil tüm vücuttaki kan akışını etkiler. Diyabetli kişilerin, komplikasyonlar gelişmeden ayaklarındaki yaraların tespiti için düzenli olarak ayaklarını kontrol etmeleri gerekmektedir.